Finansal Teknolojiler Mercek Altında

Rekabet Kurumu, Ödeme Hizmetlerindeki Finansal Teknolojilere Yönelik İnceleme Raporu” yayımladı. 4’uncu Denetim ve Uygulama Dairesi tarafından Aralık 2021 tarihinde yayımlanan rapor, ödeme hizmetlerindeki finansal teknolojilere (fintek) yönelik küresel gelişmelerin takip edilmesi, ülkemiz ödeme hizmetlerindeki fintek ekosisteminin güncel durumunun değerlendirilmesi, bu alanda yaşanan gelişmelerin rekabete etkilerinin belirlenmesi ve rekabet hukuku perspektifinden ne tür yaklaşımların benimsenebileceğine ilişkin bilgileri içeriyor.

Rekabet Kurumu konuya ilişkin duyurusunda, 9 Kasım 2020’de başlatılan çalışma sonucunda hazırlanan raporda, “Finans sektöründe gözlemlenen teknoloji odaklı radikal dönüşüm, finansal pazarların alışılagelmiş dinamiklerini derinden değiştirmektedir” ifadesine yer veriliyor.  Yakın döneme kadar büyük ölçüde statik pazarlar niteliğindeki bankacılık, sigortacılık ve yatırım danışmanlığı gibi alanların, dijitalleşme ve diğer küresel gelişmelerin etkisiyle farklı türde iş akışları ile yenilikçi ürün ve hizmetlere sahne olduğunun belirtildiği raporda; bu alandaki dönüşümün, ülke ekonomileri için yeni genişleme fırsatları sunduğuna işaret ediliyor.

Raporda, 2020 yılında toplam katma değeri en fazla artan sektörün yüzde 21,4 ile finans ve sigorta sektörü olduğunun altı çizilerek, finans sektöründeki dijital dönüşümde başı çeken alanın ise ekonomik birimler arasında fon aktarım işlevi gören “ödeme hizmetleri” olduğu kaydediliyor. Ödeme hizmetlerinin, ekonomik faaliyetlerin artışı için teşvik edici rol oynadiğina dikkat çekilen raporda, ödeme hizmetlerinin ayrıca ekonominin büyümesine, finansal sistemin istikrara kavuşmasına, ticaretin sorunsuz devam etmesine ve mal ile hizmet piyasalarının etkin işlemesine katkı sağladığı vurgulanıyor. Raporun “Giriş Yazısı”nda şunlara değiniliyor: “Bu alanda bankaların yanı sıra faaliyet göstermeye başlayan girişimci şirketler ile büyük teknoloji şirketleri, tüketicilere çeşitli katma değerli ödeme çözümleri sunuyor ve her geçen gün pazardaki ağırlıklarını artırıyor. Kimi zaman bankalar ile işbirlikleri kurarak, kimi zaman ise bankalarla rekabet ederek ürün ve hizmetlerini pazarlamaya çalışan yeni oyuncular, ödeme hizmetlerinde yerleşik oyuncuların süregelen güçlü konumlarını sarsarak bankalar ile müşterilerin doğrudan ilişkisini sonlandırma potansiyeline sahip bulunuyor.”

Finansal Teknolojiler; ‘Fintek’

Finansal teknolojiler (fintek) olarak isimlendirilen ve genelde finans sektöründe özelde ise ödeme hizmetlerinde cereyan eden bu dönüşüm, kanun koyucu ve sektörün düzenleyici otoritelerinin olduğu kadar rekabet otoritelerinin de çeşitli inisiyatifler almasını zorunlu kılıyor. Zira fintek alanında yaşanan gelişmeler yalnızca finansal istikrara yönelik kaygıları değil, finansal pazarların rekabetçi yapısına ilişkin kaygıları da gündeme getiriyor.

Rekabet Karşıtı Riskler

Fintek alanındaki rekabet karşıtı risklere değinildiği ve bu alanda rekabet hukuku araçlarının ne şekilde kullanılabilir olduğunun tartışıldığı görülüyor. Sektörün düzenleyici otoritelerinin fintek alanındaki öncelikli görevi, “sektördeki dijitalleşmeye uygun ve finansal istikrarı koruyucu yeni düzenleyici kuralları tesis etmek” iken rekabet otoritelerinin bu alana ilişkin temel fonksiyonu ise “pazardaki inovasyonun ve rekabetin önündeki engelleri kaldırmak” olarak ön plana çıkıyor.

Düzenleyici ve Rekabet Otoritelerinin Rolleri

Kendilerinden beklenen misyonu icra etmek adına düzenleyici otoriteler ile rekabet otoritelerinin ellerindeki araçlar farklılık arz ediyor. Şüphesiz bu araçlardaki farklılığının en büyük nedeni, düzenleyici otoriteler ile rekabet otoritelerine biçilen rollerin kendine has oluşu. Nitekim finans sektörünün düzenlenmesinde hakim olan ilke, finansal istikrarın sağlanması ve korunması iken rekabet otoritelerinin faaliyetlerindeki temel öncelik, mal ve hizmet piyasalarındaki rekabetin korunması ve artırılması. Ancak bu öncelik farklılığı, birbiriyle çatışan değil, birbirini tamamlayıcı nitelikte bir görev paylaşımı olarak yorumlanıyor. Bu bakımdan, genelde finans sektörü özelde ise ödeme hizmetlerine yönelik yapılacak tüm düzenlemeler ile alınacak tüm tedbirlerde, kurumlar arası işbirliği ile diyalog mekanizmalarının varlığı hayati önem taşıyor. Nitekim birçok ülke uygulamasında rekabet otoriteleri ile sektörün düzenleyici otoriteleri arasında yakın işbirliğinin kurulduğu gözlemleniyor.  

Fintek Alanındaki Yeni Gelişmeler

Hazırlanış sürecinde; bankaların, fintek şirketlerinin, teknoloji şirketlerinin, elektrnik ticaret (e-ticaret) pazar yerlerinin ve çeşitli meslek birliklerinin de bulunduğu 45 teşebbüs/teşebbüs birliği ile 7 ilgili kamu otoritesinin bilgi ve görüşlerine başvurulan ve yoğun bir literatür taraması yürütülen bu çalışma ile fintek alanında ortaya çıkan yeni gelişmelere dair hangi aksiyonların alınabileceği ve ne tür yaklaşımlar sergilenebileceğine yönelik rekabet hukuku zemininde tespit ve görüşler sunuluyor. Ancak önemle vurgulamak gerekir ki, fintek alanındaki gelişmelerin çok hızlı bir biçimde dönüşüme uğrayabilmesi ve pazarın dinamiklerinin kısa sürede değişebilmesi, bu alana yönelik tespit ve değerlendirmelerin de sık sık güncellenmesini gerektiriyor.

Radikal Teknolojik Dönüşümden Etkileniyor

Ödeme hizmetlerine öncelik verilmesinin temel nedeni; dünyada olduğu gibi ülkemizde de bu alanın finans sektöründeki radikal teknolojik dönüşümden en fazla etkilenen sektör olması ve bu alandaki rekabet sorunlarının sıklıkla Rekabet Kurulu’nun gündemine geliyor olması. İlaveten, her bir sektör özelinde fintekin ele alınıp incelenmesi ile nihayetinde tespit ve değerlendirmelere ulaşılmasının zorluğu karşısında, önceliğin ödeme hizmetlerine verilmesi uygun görülüyor.