Büyük Veri ve Nesnelerin İnterneti

‘Elektronik Devlet (e-Devlet) Uygulamaları’nın yaygınlaşmasına paralel olarak artan veri hacmi ve veri ilişkileri “büyük veri” kavramının Türkiye’de öncelikli araştırma alanlarından biri olmasını sağladı. Kurumlar, ihtiyaçları doğrultusunda farklı çözümleri iş zekası çözümü olarak kullanmaya başladı. Devletin büyük veri ve bulut teknolojiler konusundaki en önemli araştırma projesi Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)-Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (BİLGEM)-Bilişim Teknolojileri Enstitüsü (BTE) koordinasyonunda kurulan Bulut Bilişim ve Büyük Veri Araştırma Laboratuvarı.

“Kamuda Büyük Veri ve Nesnelerin İnterneti (Internet of Things-IoT) Politikalarının Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması” eylemi doğrultusunda yeni nesil teknoloji eğilimlerinden olan ‘Büyük Veri ve Nesnelerin İnterneti’ kullanılarak sağlanabilecek yararların ve sunulabilecek yeni kamu hizmetlerinin belirlenebilmesi ile mevcut kamu hizmetlerinin sunumunun iyileştirilebilmesi için politikalar belirleniyor. Büyük verinin ekonomik değere dönüşmesini sağlamak için çalışmalar yapılıyor. Bu amaçla sosyal güvenlik, sağlık, vergi, güvenlik gibi alanlar başta olmak üzere kamuda büyük veri uygulamaları geliştiriliyor.

Bulut Bilişim ve Kamu Bulutu

Türkiye’de hem özel sektör hem de kamu sektörü ‘Bulut Bilişim Teknolojileri’nden yaygın olarak yararlanıyor. Ancak merkezi yönetim için uygulama, platform ve altyapı bileşenleriyle kamu bulutu olarak isimlendirilebilecek bir kamu bulutu henüz tam olarak oturtulabilmiş değil. Çalışmalar, ‘Kamu Entegre Veri Merkezi’ mantığı çerçevesinde ele alınıyor.

Bu kapsamda, öncelikli olarak ‘Kamu Veri Merkezleri’nin bütünleştirilmesi ve aynı zamanda bulut bilişim altyapısının da geliştirilmesi planlanıyor.  

Yazılım Standardının Geliştirilmesi

Kamuda ve özel sektörde büyük veri uygulamalarının geliştirilmesinde oldukça önem taşıyan ‘Yazılım Standardı’ (Software Standard), yazılım geliştiricilerinin yazılımın geliştirilmesi esnasında üzerinde mutabık kaldıkları standart olarak tanımlanıyor. Standart, doküman, dosya veya veri transferine ilişkin ortak formatlar olarak görülürken; Açık Standartlar (Open Standards) da ücretsiz veya cüzi bir meblağ karşılığı erişilebilen, şeffaf bir geliştirilme sürecine sahip olan, tüm detaylarıyla tanımlanmış olan yazılım standartları şeklinde nitelendiriliyor.

Açık Kaynak Kodlu Yazılım

Veri transferine ilişkin ortak formatlar konusunda büyük önem taşıyan ‘Açık Kaynak Kodlu Yazılım’ (AKKY), yazılımın kaynak kodunun incelenmesi, değiştirilmesi ve yazılımı elinde bulunduran kişinin yazılımı üçüncü kişilere ücretli veya ücretsiz dağıtabilmesini mümkün kılan bir yazılım modeli diye görülüyor. AKKY modeli, geleneksel yazılım modellerinden farklı ekonomik temeller üzerine kurulu, yaygınlaşmakta olan yeni bir yazılım modeli olarak değerlendiriliyor.

Geleneksel yazılım modelinde üretici, müşteriye sunduğu yazılımın geliştirilmesi ve dağıtımının yapılması ile ilgili tüm sorumlulukları üstlenip yazılımın telif haklarını kendi elinde bulundurarak yazılımın kullanım hakkını belirli bir ücret karşılığında sunuyor. Yazılımla beraber firmanın kullanıcıya devrettiği haklar, yapılan lisans anlaşmasının türüne göre değişiklik gösterebiliyor. Genellikle de yazılımı satın alan kişi veya kuruluşa yazılımın kaynak kodunu inceleme ve üzerinde değişiklik yapma hakkı tanınmıyor.

AKKY ürünlerinin ise lisans bedeli yok. AKKY’lerin lisans sözleşmelerinde yazılımın dağıtımı karşılığında ücret talep edilemeyeceğine ilişkin bir konu bulunmamasına rağmen, pratikte hemen hemen tüm AKKY’ler ücretsiz elde edilebiliyor.

Ekonomik Getirileri Yüksek

AKKY’nin kamu projelerinin sürdürülebilir kılınması ve belirli bir firma veya gruba bağımlılığın ortadan kaldırılması açısından avantaj sağladığı ve uzun vadede ekonomik getirilerinin yüksek olduğu belirtiliyor. Ancak, teknik destek yetersizliği veya ürünlerin henüz ihtiyacı karşılayacak olgunluğa ulaşamamış olması dezavantaj olarak görülüyor.

Yazılımın internet üzerinden bir hizmet olarak sunulması, yazılımın bir kısım özelliklerinin ücretsiz olarak paylaşılması, ek özellikler için ücret talep edilmesi gibi pek çok farklı türde yazılım bulunuyor.

AKKY, yazılım geliştirme ve pazarlamasına getirdiği farklı bakış açısı sayesinde, yazılım sektöründe detayları halen incelenmekte olan yeni bir ekonomik model olarak görülüyor.