Yeraltı Sularının Belirlenmesi…

Yeraltı suyu rezervlerinin doğru ve bilimsel olarak belirlenebilmesi hidrojeolojik parametrelerin belirlenmesi ile mümkün olabiliyor. Ülkemizin hidrojeolojik etüt çalışmaları sonucu hesaplanarak raporlanmış yeraltı suyu rezervinin 23 milyar metre küp (m3) olduğu belirtiliyor. Yeraltı suyu emniyetli rezervinin ise 17,81 milyar metre küp olduğu ifade ediliyor.

Su Politikaları Derneği’nin yeraltı sularına ilişkin hazırladığı bir raporda, tarımsal sulamalarda yüzey suyu projelerinin hayata geçmesiyle beraber, yeraltı suyu kullanımının azaltılması gerektiğinin altı çiziliyor. Raporda ayrıca, yeraltı suyu kirliliği ve aşırı çekimin önlenmesi için tedbirler alınmasına da vurgu yapılıyor. Dernek, 5 yıldır ülkemizin su kaynaklarının korunması ve en verimli şekilde geliştirilmesi ve kullanılması için bilgiye dayalı analizler yapıyor ve raporlar hazırlıyor. Bu dönemde yapılan  çalışmalarda ‘stratejik kaynak’ olarak nitelendirilen yeraltı sularının daha akılcı, planlı ve verimli olarak kullanılması ve korunması gereğinin üzerinde duruluyor.  Çalışmalarda yapılan tespitlerin daha ayrıntılı olarak Ulusal Su Planı’nda ve Ulusal Havza Yönetim Stratejisi’nde yer aldığı vurgulanırken, yeraltı suyu kaynaklarının mevcut durumu, işletme rezervi, sektörel ve kurumsal tahsis miktarları, kullanımı ve ölçüm sistemleri  hakkında da çalışmalar yürütüldüğü bilgisine yer veriliyor.  

Ulusal Su Planı 2019-2023

Ulusal Su Planı 2019-2023’te aşırı su çekimi yapılan akiferlerde (yeraltı sularının bir noktada birikmesi) öncelikle aşırı çekimin önüne geçilmesinin üzerinde durulurken, yeraltı suyu barajı ya da suni besleme imkanlarının araştırılması gereğine işaret ediliyor. Ulusal Havza Yönetim Stratejisi 2014-2023 Raporu’nda da yeraltı sularının beslenim-boşaltım dengesine 2023 yılında ulaşılacağı hedefine yer veriliyor.  

Sulamada Sürdürülebilirlik

Onbirinci Kalkınma Planı (2019-2023) Su Kaynakları Yönetimi ve Güvenliği Özel İhtisas Komisyonu Raporu’nda ise sulamada sürdürülebilirliğin sağlanması açısından yeraltı su kaynaklarına yönelik miktar kısıtlaması, farklı fiyatlandırma gibi alternatiflerin geliştirileceğine işaret ediliyor. Raporda “Yeraltı suyu kullanımı plan dönemi boyunca yüzde 5 düşürülecektir” açıklamasına yer veriliyor.

Yeraltı Suları Nasıl Oluşuyor?

Yeryüzüne düşen yağışların bir bölümü bitkiler tarafından tutulurken, bir bölümü toprak tarafından emiliyor, bir bölümü yüzeysel akışa geçerek akarsulara kavuşuyor, bir bölümü de derinlere doğru sızarak muhtelif derinliklerde kayaların çatlaklarında, çeşitli boyuttaki kum, mil ve çakıl gibi malzemelerin arasındaki boşluklarda depolanıyor. Yeraltındaki boşluk veya gözeneklerde tutulan suya “yeraltı suyu” deniyor. Yeraltı suyu dünyanın tatlı suyunun yaklaşık olarak yüzde 22’sini oluştururken, hidrolojik döngünün bir parçası olarak nitelendiriliyor. Yeraltı suyunun asıl kaynağının ise yağışlar olduğu dile getiriliyor. Yeraltı suyu birçok şehrin, sulama sistemlerinin ve sanayi tesisinin su ihtiyacını karşılayan doğal su kaynağı olarak da tanımlanıyor.  

Yeraltı Suları Ne Durumda?

Ülkemizdeki su ve toprak kaynaklarının geliştirilmesinden sorumlu kuruluş olan Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü’nün yeraltı suları ile ilgili görev ve sorumlulukları arasında; yeraltı sularının nerelerde, hangi derinlikte, ne miktar ve kalitede olduğunu belirlemek amacıyla hidrojeolojik etüdler yapmak, kaynakların envanterini tutmak, işletme rezervlerini belirlemek ve ilan etmek, tesisleri kurmak ve devir işlemlerini tamamlamak, ekonomik ve verimli olarak işletilmesini sağlamak geliyor.  DSİ, yeraltından su elde etmek amacıyla talepte bulunanlara amacına uygun olarak 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkıındaki Kanun hükümlerine uygun olması halinde tahsiste bulunarak, bunların tescilini ve envanterini de tutuyor. DSİ ayrıca, Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Yönetmeliği uyarınca da ülke çapında bütün yeraltı sularının kalite parametrelerini belirleyerek izliyor. Sonuç olarak DSİ, yeraltı suyu kaynaklarnı kullandırırken hem miktar, hem de kalite yönüyle korumakla da yükümlü…

NASA’nın Uydu Verileri

NASA’nın Uydu Verileri ve Yer Altı Sularımız: Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) uzay programı çalışmalarından sorumlu olan NASA (National Aeronautics and Space Administration) yani Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi Ocak 2021 ayı içinde ülkemizi de içine alan ve kuraklıkla ilişkilendirilen görüntüler paylaştı. NASA kuraklık haritası 11 Ocak 2021 günü Yerçekimi Kurtarma ve İklim Deneyi İzleme (GRACE-FO) uyduları tarafından kaydedildi.

NASA’nın haritaları, Türkiye’deki şiddetli kuraklığı gösterirken, tarımsal üretim açısından bu bilgilerin önemli olduğu vurgusu yapıldı.

Yeraltı Suyu Kullanımı İçin Önlemler

Genel ve kapsamlı çalışmaların yapılmasının yanında, etkin ve verimli yeraltı suyu kullanımı için uzmanlar şu önlemlerin alınmasının uygun olacağını  düşünüyor. Bu önlemler: 1-Sanayide yeraltı suyu kullanımı sınırlı tutulmalı ve aşırı çekimi tarife ile caydırılmalı, 2-Yerleşim bölgelerinin çöplüklerinin yerlerini belirlerken yeraltı sularının bulunduğu bölgelerden uzak olmasına özen gösterilmeli, 3-Yağmurlama ve damlama sulama teşvik edilmeli, 4- Büyük çapta su kullanan sanayi ve belediyelere, atık suyu tarımsal sulamaya uygun hale getirecek arıtma tesisi ve dezenfeksiyon tesisi kurma zorunluluğu getirilmeli, 5-Yeraltı sularını yapay yolla besleme projeleri yaygınlaştırılmalı, 6-Sulama kooperatiflerinden beklenen faydaların gerçekleştirilebilmesi için mevcut yapısal sorunların çözümlenmesi ve kooperatiflere ekonomik aktiviteler sağlayacak bazı düzenlemelerin yapılması gerekiyor.