Coğrafi Verilere ‘Ücretsiz’ Erişim

Coğrafi verilerin (bilgi) toplanması, üretimi ve paylaşımı ücretsiz hale geldi. Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda değişiklik yapılmasını öngören kanuna göre, Ulusal Coğrafi Veri Paylaşım Matrislerinin kamu kurum ve kuruluşları ile üniversiteler arasında paylaşımı, erişimi ve kullanımı bedelsiz olarak gerçekleştirilecek. Meclis’te 14 Şubat 2020 tarihinde kabul edilen ve 20 Şubat 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kanun ile, coğrafi verilerin toplanması, üretimi ve paylaşımı ile mali ve cezai hükümler düzenleniyor. Millet bahçelerinin ve kıyıların düzenlenmesini de içeren kanun doğrultusunda Ulusal Coğrafi Veri Sorumluluk Matrisinde (nesnelerin dikdörtgensel bir biçimde düzenlenmesi) yer alan coğrafi verilere ilişkin durumlar da öngörülüyor.

Kanun kapsamında, ulusal güvenliğe ilişkin hükümler ile fikri, sınai ve ticari haklara ilişkin mevzuat hükümleri sıralanırken, veri üretmekle sorumlu kurumun uygun görüşünün alınması kaydıyla, veri madenciliği ve yeni veri üretimi konularına da değiniliyor. Düzenlemede, hasılat paylaşımına yönelik iş birlikleri kapsamında, verilerin kurum, kuruluşlar ve üniversiteler ile paylaşımının bedelsiz olarak yapılabileceğinin üzerinde duruluyor.

Kanunda, gerçek kişilerin ve özel hukuk tüzel kişilerinin Türkiye’ye ait Ulusal Coğrafi Veri Sorumluluk Matrisi kapsamındaki coğrafi verileri toplaması, üretmesi, paylaşması veya satması hükümleri de yer alıyor. Ticari faaliyetleri gerçekleştirmenin özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla ve gerekli belgelere sahip olunması şartı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın izniyle yapılabileceği vurgulanıyor.

Gecekondu Kanununda Değişiklik

“Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Düzenlemeler” kapsamında 20 Haziran 1966 tarihli ve 775 sayılı Gecekondu Kanunu’nda da değişiklik yapıldı. Gecekondu Kanunu’na eklenen bir madde ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nca oluşturulan alanlar dışında; Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca oluşturulan veya oluşturulacak alanlardaki uygulamalarda ise Toplu Konut İdaresi Başkanlığı yetkili kılındı. Gecekondu Kanunu’na göre oluşturulan veya oluşturulacak alanlardaki uygulamalarda da ilgili belediyenin yetkili olacağının altı çizildi. Kanunun, büyükşehirlerde uygulanmasının ise büyükşehir belediyelerinin koordinatörlüğünde ilçe belediyelerince yürütüleceği vurgulandı.  

Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nın mülkiyetinde bulunan arsa ve arazilerin, gerçek veya tüzel kişilerce işgali halinde; taşınmazın tahliyesine ilişkin işlemlerin Milli Emlak Genel Müdürlüğü eliyle yürütüleceğine dikkat çekildi.  

Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi

Yeni düzenlemeyle, Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca oluşturulan elektronik ortamdaki Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı üzerinden yapılan değişiklikler şöyle belirtilmiş:

“Planlar, plan değişiklikleri ve plan revizyonları; kayıt altına alınmak ve arşivlenmek üzere Bakanlıkça oluşturulan elektronik ortama yüklenmek ve aynı sistem üzerinden Plan İşlem Numarası almak zorundadır.”

“İmar planları ve bu planlardaki değişikliklerin nerede askıya çıktığına dair bilgilendirme ilanı, askı süresi ile eş zamanlı olarak ilgili muhtarlıkların panosunda duyurulur. Ayrıca plan değişikliği hakkında, değişikliğe konu alanda görülebilir bir şekilde en az 2 adet tabela ile 30 gün süreyle bilgilendirme yapılır.

Kentsel tasarım projeleri uygulama imar planlarıyla birlikte hazırlanabilir. Bu kentsel tasarım projelerinin uygulamasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.”

“Kesinleşen imar planları veya parselasyon planlarına karşı kesinleşme tarihinden itibaren her halde beş yıl içinde dava açılabilir.”

Planların Elektronik Ortamda Arşivlenmesi

Düzenleme kapsamında, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nca belirlenen tanım ve esaslara göre hazırlanıp onaylanan plan, plan değişikliği ve revizyonlarının, parselasyon planlarının, yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerinin, imar mevzuatına konu edilen orto-görüntüler ile diğer coğrafi veri ve bilgilerin, ilgili idareler ile kurum ve kuruluşlarca; Cumhurbaşkanınca belirlenen usul, esas ve ilgili standartlara uygun şekilde ve sayısal olarak; üretilmesi, elektronik ortamda ilan edilmesi, Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısı ile entegrasyonunun sağlanması ve bedelsiz olarak Bakanlığa gönderilmesi, Bakanlıkça tesis edilecek elektronik ortam üzerinden paylaşılması, arşivlenmesi ve güncellenmesi zorunlu hale getirildi.

Özellikli Tasarım ve Teknolojili Binalar

Yapılan düzenlemeyle, özel tasarım yöntemleri ve teknolojileri gerektiren özellik arz eden binaların projelerine de değinildi. 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 28’inci maddesinin ikinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklendi:

“İleri tasarım yöntemleri ve teknolojileri gerektiren özellik arz eden binaların projeleri, bu alanda Bakanlık tarafından çıkarılan yönetmelik çerçevesinde yeterli uzmanlığı haiz mühendislerin gözetiminde yapılır.”

Millet Bahçeleri

3621 sayılı Kıyı Kanunu’nun Anayasa Mahkemesi’nce iptal edilen ek 2’nci maddesi aşağıdaki şekillerde yeniden düzenlenmiş:  

“Ekli (5) numaralı kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanın bu Kanuna tabi kısımlarında imar planı kararıyla resmi kurum alanı yapılabilir. Bu alan, imar planında belirlenen amaç dışında kullanılamaz.”

“Bu nitelikteki köy yerleşme alanlarının sahil şeridinde kalan kısımlarında yeni yapı yapılamaz.”

Coğrafi Veri Servis Havuzu

26 Eylül 2016 tarihinde çıkan bir kararnameyle ve Bakanlar Kurulu Kararı ile “Ulusal Coğrafi Bilgi Sisteminin Kurulması ve Yönetilmesi Hakkında Yönetmelik” kapsamında, Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından işletilen altyapı üzerinden kamu kurum ve kuruluşları ile üniversitelere elektronik ortamda veri servisleri ile yapacakları her türlü coğrafi veri paylaşımı imkanı getirilmişti.

Bu bağlamda da Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü bünyesinde, ulusal coğrafi veri servislerine erişim sağlamak amacı ile “Coğrafi Veri Servis Havuzu (CVSH)” oluşturulmuştu. Kapsamlı bilgi için: cvsh@csb.gov.tr