Kamunun Dijital Dönüşümü Açık Kaynak’ta Saklı

“Kamu Açık-Kaynak Ve Özgür Yazılımlara Yöneliyor” konusu yıllardır yazılıp çizilen, ilgili toplantı ve platformlarda tartışılan ve konuşulan bir konu… Hazır ve paket yazılımlardan açık kaynak kodlu platformlara geçilmesi ve dünyadaki trendin de bu yönde gelişmesi ile paket yazılım üreten firmalar dahi  bu konuya kanalize olmaya başladı.

Kalkınma Planlarında da konu geniş bir biçimde yer bulurken; önceleri sanki yasak, konuşulması bir kusurmuş gibi algılanan; açık kaynak kodlu yazılım konusu; kamu kurumlarında, üniversitelerde, diğer kurum ve kuruluşlarda kullanımı artık daha rahat bir şekilde dillendiriliyor oldu.

‘Açık Kaynak Kodlu Yazılımlar (AKKY)’, kodları herkese açık olarak paylaşılan, kullanıcıların yazılım üzerinde istedikleri değişiklikleri yapabildikleri ve dağıtabildikleri yazılımlar olarak tanımlanıyor. Yazılımın toplam sahip olma maliyetinin düşük olması ve yazılım giderlerini de düşürmesi nedeniyle kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlarda ve üniversitelerde tercih edilir hale geldi. Açık kaynak kodlu yazılımların aynı zamanda personel giderlerinde ve diğer yazılım giderlerinde de önemli tasarruf sağladığı belirtiliyor.

İşin uzmanları, farklı alanlar ve farklı amaçlar için kullanılabilmesindeki esneklik, yazılımın kalitesi, yenilikçi olması, ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirilebilir olması, bilgi güvenliği, kapalı kaynak kodlu yazılımlardan daha yüksek performans göstermesi ve daha uzun ömürlü olması gibi avantajların kamu kurumlarının ve özel kuruluşların açık kaynak kodlu yazılımlara yönelmesini sağladığının altını çiziyorlar.

Açık kaynak kodlu yazılımların geleneksel yazılımlara olan üstünlüklerinden sıklıkla sözedilirken; kamu yönetiminde esas alınan “açıklık ve şeffaflık” ilkesinin, bu yazılımlara yönelmede etkili olduğu vurgulanıyor. Sürdürülebilirliğinin yüksek olmasının ve yazılım maliyetlerinden sağlanan büyük tasarrufların açık kaynak kodlu yazılımlara duyulan ihtiyacı ortaya çıkardığına işaret ediliyor.

Verimlilik artışı sağlaması nedeniyle ekonomi çevrelerinde de konuşulur hale gelen ve bir ekosistemi oluşturulan açık kaynak kodlu yazılımların; kamu kurum ve kuruluşlarında kullanımı ve yaygınlaştırılmasına ilişkin çalışmalar, geniş biçimde izlenip, araştırılıyor.

PARDUS İşletim Sistemi Projesi

Türkiye'nin ilk en kapsamlı ‘Açık Kaynak Kodlu Yazılım (AKKY)’ projesi olan PARDUS İşletim Sistemi Projesi Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından gerçekleştirilmişti. TÜBİTAK Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araştırma Enstitüsü’nde (UEKAE) 2003 yılında oluşturulan yazılımın, ilk kararlı sürümü 27 Aralık 2005’te yayımlanmıştı. Daha sonra Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) bünyesine taşınan proje, kamuda açık kaynak konusunda bir atılım olarak değerlendiriliyor.

Yukarıda değindiğim üzere kalkınma planlarında yer verilen; Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’nda da değinilen; kamuda açık kaynak ve özgür yazılım kullanılmasının önemi her fırsatta vurgulanıyor. PARDUS Projesi, bilişim okuryazarlığına sahip bilgisayar kullanıcılarının temel masaüstü gereksinimlerini hedeflemişti. PARDUS, açık kaynak yazılımı olan Linux’un üstün taraflarını (kavram, mimari) kullanarak; otonom sisteme evrilebilecek bir yapılandırma çerçevesi ve araçları ile kurulmuştu. PARDUS, ayrıca yapılandırma ve kullanım kolaylığı sağlamak üzere geliştirildi.

Kalkınma Bakanlığı’nın eş güdümüyle yürütülen diğer açık kaynak yazılım ve PARDUS’a ilişkin çalışmaların kamuda yaygınlaştırılması öncelikli hedef olarak gözüküyor. Bunun açık kaynak kodlu yazılımların yaygınlaştırılmasında en önemli yönlendirici unsur olacağı belirtiliyor. PARDUS başta olma üzere diğer açık kaynak kodlu yazılımların yaygınlaştırılmasının, ülkenin hem ekonomik hem de bilimsel olarak fayda görmesine katkı sağlayacağı ifade ediliyor.

Kamu, üniversiteler ve açık kaynak sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinden oluşan bir Açık Kaynak Danışma Komitesi önceki yıllarda oluşturulmuştu. Bu komitenin öncülüğünde bir de Kamu Açık Kaynak Konferansı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi’nde gerçekleştirilmişti.

Konferansta, geniş bir yelpazede açık kaynak yazılımların özellikleri anlatılmış; ayrıca talep edilen bazı konular çerçevesinde kısa sureli kurslar düzenlenmişti.

Türkiye’de açık kaynak kodlu yazılım ekosisteminde farklı düzeyde çalışmalar yürütülüyor. 

Açık kaynak ekosistemin parçası firmaların da yer aldığı çeşitli konferans ve toplantılar gerçekleştiriliyor. Bunlardan bir tanesi de daha önceki yıllarda yapılan ve 19 Eylül 2019 tarihinde JW Marriott Hotel Ankara’da tekrarlanacak olan ‘Kamunun Dijital Dönüşüm Yolculuğu’ toplantısı. “Teknolojide Gündemi IBM ile Yakalayın” mottosuyla gerçekleştirilecek toplantıda Açık Kaynak Teknolojileri, Makine Öğrenmesi, Kurumsal Varlık Yönetimi gibi konuların yanında açık kaynak ekosistemine ilişkin çeşitli başlıklar ele alınacak…