Karşılıksız ‘Vatandaşlık Maaşı’ Hayal mi?

İş gücünün giderek makinelere ve robotlara devredilmesiyle dünya liderleri, boşlukta kalan ve işsiz olarak değerlendirilen nüfusun yaşamlarını nasıl ikame ettirebilecekleri konusunu düşünmeye başladı bile. İnternet platformunda açılan ve online olarak eğitim veren web siteleri büyük bir hızla çoğalıyor. Eski meslekler yok olup gidecek derken, sanırım online olarak ya da teorik-pratik kavramında  yaygınlaşacak olan ‘meslek kursları’ yok olmaya yüz tutmuş ya da yok olmuş işleri yeniden canlandırarak; bu noktada ortaya atılan öngörüleri de boşa çıkaracak gibi gözüküyor. Yirmi birinci yüzyıl devam ediyor ama: endüstrinin otomasyonlaştığı ortamda geleneksel işlerin önem kazanması elbette ki kaçınılmaz…

Böylece teknoloji bir taraftan geleneksel işlerin yeniden hatırlanmasını sağlarken, diğer yandan da bu işlere heves edenleri yetiştirme noktasında destek oluyor. Gelecek korkusu yaşayan yirmi birinci yüz yıl vatandaşı kendi işini kendisi yaratma yeteneğini kazanıyor. 

Yakın zamanlarda sıklıkla gündeme gelen ‘evrensel temel maaş’ olarak adlandırılan ve nitelendirilen karşılıksız ‘vatandaşlık maaşı’ hayal mi? Sorusu kafaları meşgul ediyor.  

‘Sosyal devlet’ mantığıyla hareket eden bazı yerel hükümetler, bunu hayal olmaktan çıkarmak için karşılıklı hamle yapma peşindeler.

İskoçya’nın Glasgow, Edinburgh, Fife ve Kuzey Ayrshire şehirlerinin yerel yönetimlerinin konuyla ilgili                          adımlar attıkları duyumları ortalarda dolaşırken, bu şehirlerde yaşayan vatandaşların yakın zamanda karşılıksız vatandaşlık maaşı alabilecekleri belirtiliyor. Proje hakkında tartışmalar sürmesine ve henüz başlangıç aşamasında olunmasına rağmen, fizibilite çalışmaları için 250 bin Pound (yaklaşık 334 bin dolar) tutarında kaynak ayrıldığı öne sürülüyor.

‘Evrensel temel maaş’ projesinin savunucuları, sosyal devlet anlayışı noktasında yapılacak düzenli ve karşılıksız yapılan ödemelerin insanların hayatlarını idame ettirmesine ve yeni iş fikirleri geliştirmesine yardımcı olacağını düşünüyor. Sağlık, eğitim, ulaşım ve barınma giderlerini karşılayan bazı sosyalist devletlerin vatandaşlarına baktığınızda daha yetenekli, daha mutlu olduklarını ve sevdikleri işleri yaptıklarını görmemeniz olanaksız…

İskoçya vatandaşlık maaşı vermeyi düşünen ilk ülke değil. 2017 yılında Kenya, Finlandiya, Kanada gibi ülkeler ve Amerika’nın Kaliforniya eyaletinde vatandaşlık maaşı denemeleri için harekete geçildiği rivayet ediliyor.

Dünyada büyük övgü alan aynı zamanda da eleştirilen sistem ‘karşılıksız işsizlik maaşı’ olarak görülse de insanları bedavacılığa alıştıran ‘yardım ve iyilik’ sisteminden daha farklı olduğu ve bireyi daha da özgürleştireceği gözüküyor. 

Özgür ve yetenekli bireylerin daha güzel bir gelecek yaratacak olmaları elbette ki heyecan verici…

 İş dünyasının değişmesiyle, hem özel şirketler hem de hükümetler halkın refahı için bu sistemi şimdiden gerekli görürken, ancak maaşın gelir düzeyi düşük kesimi destekleyip desteklemeyeceği ve projenin pratikte nasıl uygulanacağı gibi konular soru işareti olarak gözüküyor. Sistem belki de 2019 yılının ve önümüzdeki yılların en çok tartışılan konusu olacak…