Adli Bilişimde Bilirkişi Sorunu

Adli Bilişimde Bilirkişi Sorunu

Adli bilişim çoğunlukla bilgisayar, iletişim ağları ve ileri teknoloji mobil cihazlarda işlenmiş suçların incelenmesini kapsayan bir bilim dalı. Bilirkişilik, zaman zaman bazı platformlarda değinilmiş olsa da bugüne kadar pek de konuşulmamış yargıdaki en büyük sorunlardan biri…

Ülkemizde ve dünyada teknolojilerin gelişmesi ve yaygınlaşmasıyla, bilişim suçları her geçen gün artıyor. Bunun önlenmesi için de adli bilişim alanının gelişmesi kuşkusuz çok önemli. Delilden suçluya erişmede adli bilişim temel oluşturuyor ve suçluların yakalanmasına büyük katkı sağlıyor. Ayrıca mahkeme kararlarının daha sağlıklı alınmasında destekleyici rol oynuyor.

Adli bilişimde daha fazla bilirkişiliğe ihtiyaç duyuluyor, fakat yeteri seviyede de kalifiye bilirkişi bulunmuyor. Ülkemizde adli bilişim alanında ciddi özel ve kamu kurumları olsa da davaların fazlalığı nedeniyle çok fazla bilirkişiliğe ihtiyaç var. Kalifiye bilirkişi bulunmaması davalarda sorunlar yaşanmasına yol açıyor.

Bilirkişilerden bazılarının da etik davranmaması sonucunda pek çok konu tartışılır hale geliyor. Tüm bu saydıklarımızın sonucunda da adalete olan güven sarsılıyor. Mahkemeler, bilirkişileri belirlerken standartları daha da yüksek tutmaları gerekiyor.

Ülkemizde yaşanan bazı olumsuzluklar (delil karatma, yeni veriler ekleme, sahte delil ekleme, delili değiştirme, mahkeme kararlarını etkileme, vb.) dolayısıyla adli bilişim her zamankinden daha çok sorgulanıyor. Bu alana karşı kamuoyunda olumsuz bir algı olduğu ve bu olumsuz algıyı iyileştirmek için ise ülkemizde adli bilişim hukukunun geliştirilmesi gerektiğinin üzerinde duruluyor. Delil toplama işlemlerinin kapsamının genişletilmesinin, inceleme işlemlerinin önündeki sıkıntıların kaldırılmasının ve işlemlerin hızlandırılmasının sorunları bir ölçüde hafifleteceği belirtiliyor.

Adli bilişim uzmanlığı

Kime adli bilişim uzmanı (bilirkişi) denir? Sorusunun somut bir tanımının olmadığını söylüyor işin uzmanları. Adli bilişim uzmanlığı, hiç durmadan devamlı yeni teknolojilerde kendini güncelleyerek, yenileyerek, değişerek çalışmayı gerektiriyor. Bir bilişimcinin, siber dünyada her şeyi uzmanlık düzeyinde bilmesi mümkün değil. O halde adli bilişimde uzmanlaşmaya gidilmesi bir zorunluluk olarak karşımızda duruyor. Bunun ardından da bilişim alanında ileri düzey bilgi gerektiren bilirkişi raporlarına ne kadar güvenilmeli? Sorusu geliyor.

Bilirkişiliğin mutlaka bilimsel çerçevede, standart ve objektif kriterlere uygun olarak yapılması gerektiğini üzerine basarak yineleyen uzmanlar, halbuki şu andaki uygulamada herkesin bilirkişi olarak atanabildiğini anlatıyor.

Adli bilişime ilişkin çalışmalar genellikle adli bilişim laboratuvarlarında yapılıyor bazı durumlarda da olay yerinde incelemeler gerçekleştiriliyor.  

Kalifiye bilirkişi ihtiyacını karşılamaya da yönelik Türkiye’de bazı üniversitelerde faaliyete geçirilen Adli Bilişim Mühendisliği bölümleri için ÖSYM, 2018 yılında üniversite bölüm tercihi yapacak öğrencilere almaları gereken puanları şimdiden yayımladı.

Bilirkişilik Kanunu

24 Kasım 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Bilirkişilik Kanunu, bilirkişilerin nitelikleri, eğitimi, seçimi ve denetimine ilişkin usul ve esasları belirliyor. Kanun kapsamında Bilirkişilik Danışma Kurulu oluşturulurken; Adalet Bakanlığı Bilirkişilik Daire Başkanlığı kuruldu ve Bilirkişilik Bölge Kurulları da yapılandırıldı.

Kanun, Bilirkişiliğe Kabul Şartları, Bilirkişilik Sicili ve Bilirkişilik Listesi’ni de düzenliyor.

Bilirkişilerin nitelikleri, bilirkişi atamalarındaki liyakatsizlik, bilirkişilerin denetimsizliği ve etik ihlalleri alana ilişkin sorunlar olarak değerlendiriliyor. Diğer sorunlar: Raporların yetersizliği ve özensizliği, bilirkişi görüşüne duyulan ihtiyaç ile hükme esas alınacak bilirkişi raporunun sunulması arasında geçen uzun zaman dilimi, dosyanın lüzumsuz şekilde defalarca bilirkişiye gönderilmesi.

Mahkemelerde uzmanlık alanında bilirkişi bulunmaması durumunda, Bilirkişilik Bölge Kurulu listesinden UYAP (Ulusal Yargı Ağı) aracılığıyla elektronik ortamda doğrudan bilirkişi görevlendiriliyor.