Sanal Dünyanın Bilgi Avcıları

Bilgiye ulaşmak hiç bu kadar kolay olmamıştı…Orta çağdan, 1980’li yıllara kadar neredeyse pırlanta değerinde saklanan ve ulaşımı zor olan bilgi; internetteki arama motorları sayesinde; herkesce edinilir hale geldi.

Hepimiz internet ile daha meraklıyız, ilgiliyiz ve de bilgiliyiz. Tabi oldukça da bilgi kirliliğiyle de karşı karşıyayız. Tam da bu iklim ortamında çocukluğumuzda edinebilmek için canhıraş çırpındığımız ansiklopediler;  tozlu raflarda nostaljik öğeler olarak dururken; artık “arama motorları” yanıbaşımızda hızla bilgi taramaya devam ediyor.

Arama motorları, dünya üzerindeki tüm web sitelerini gezen, arşivleyen ve sonuçları kullanıcılara listeleyen güçlü algoritmalara sahip yazılımlar olarak nitelendiriliyor.

Arama motorları, sadece araştırma araçları değil, aynı zamanda tanıtma mecraları olma özelliği taşıyor. Her türlü bilgiye ulaşmanın en hızlı, rahat ve kolay yolu olan arama motoru; dijital ansiklopedi niteliği taşıyor.

İşlevlerine göre farklılık gösteren; lokal arama motorları, yerel arama motorları ve global arama motorları bulunuyor.

Dünya genelinde arama motoru kullanım oranlarına bakıldığında ilk sırada Google geliyor. Google’ı Bing ve Altavista takip ediyor. Sıralama, Baidu, Yahoo,  Ask, Aol Search, DuckDuckGo, WolframAlpha, Yandex, WebCrawler, Search, dogpile, ixquick, excite ve Info olarak devam ediyor.

Trilyonlarca web sayfası taranıyor

Dünyada 4 milyara yaklaşan internet kullanıcısı; 2 milyara yol tutan web sitesi ve bunlara ait 50 trilyondan fazla web sayfası karşısında neyi, nasıl kaçırdım mı? Kaygısı ve sendromu yaşıyor. Her URL (Uniform Resource Locator-Tekdüzen Kaynak Konumlandırıcı) adresi bir web sayfası. Trilyonlarca web sayfasında neredeyse her içeriği bulabilirsiniz. Ancak, hangisinin işinize en çok yarayacağını bulmak zaman maliyetini de beraberinde getiriyor.

Arama motoru, internet kullanıcıları için bir yol gösterici konumunda; aranan sözcükleri içerdiği sürece her siteye ulaşabiliyor.

Arama üç aşamada gerçekleşiyor

Arama motoru internet üzerindeki içeriği aramak için kullanılan bir mekanizma ve bu üç bileşenden (web robotu, arama indeksi, kullanıcı arabirimi) meydana geliyor. Web robotu (bot olarak da adlandırılıyor), interneti dolaşıp sayfaları tespit edip veritabanına kaydediyor. Arama indeksi robotu, ziyaret ettiği sayfaların kopyasını tutuyor. Kullanıcı arabirimi ise yapılan aramaya en uygun sonuçları sıralıyor. Bu sıralama mekanizması her arama motorunda ayrı çalışıyor. Arama sonuçları sık tıklanan internet sitelerinin sıralamasından oluşan bir liste olarak geliyor.

Tarihinde ilk olan Archie

Arama motorlarının tarihesine göz attığımızda 1990 yılında Archie isminde bir arama motoru karşımıza çıkıyor. Günümüzdeki arama motoru yapısından çok farklı olan Archie, genelde dosya arama prensibiyle alışıyor. Basit bir şeymiş gibi gözükse de o dönemde önemli bir gelişme. Aynı dönemde benzer siteler de karşımıza çıkıyor. Onlar biraz daha internet tabanlı, biraz daha başlık üzerine…

Bu gelişmelerin ardından ticari girişimler olarak, Lycos, Infoseek ve Altavista ve Fast Search arama motoru işine soyundular

1994 yılında Altavista pazara giriyor. Ardından 2 yıl içerisinde Yahoo, Webcrawler ve Google pazarda yer alıyor.

.Google dünya sıralamasında birinci ve pazar lideri. Dünyada ve Türkiye’de en çok kullanılan arama motoru.

.Yahoo! Search Google’dan sonra en çok kullanılan arama motoru. Arama motoru hayatına dizin olarak 1995 yılında başladı.

.Yandex Rusyada ünlü bir arama motoru.

.Ask 1998’de sorulan soruları cevaplayan bir arama motoru olarak başladı.

.Baidu Çin’in en büyük arama motoru, 2000 tarihinden beri aktif.

.Bing, hayatına MSN Search olarak başladı; 1999 tarihinden beri aktif.

.Blekko “Google killer” olarak bilininiyor. 2010 tarihinden beri aktif.

.ChaCha insan arama motoru olarak biliniyor.

.Dogpile meta arama motoru. Google, Yahoo, Bing ve Ask arama motorlarından aldığı bilgileri karıştırarak sunuyor. 1996 tarihinden beri aktif.

.Daum Güney Kore’de bilinen bir arama motoru. Daum e-mail mesajlaşma , alışveriş , sohbet gibi birçok hizmet veriyor.

.DuckDuckGo, 2008 tarihinden beri aktif.

.Entireweb arama motoru 2008 tarihinden beri aktif.

.Excite meta arama motoru 1994 yılında Stanford Üniversitesi’nde kurulmuş

.Faroo P2P arama motoru.

.Info.com meta arama motoru. 2003 yılından bu yana hizmet veriyor. Google, Yahoo, Bing, Ask ve Open Directory arama motorlarından aldığı bilgileri karıştırarak sunuyor.

.Gigablast, 2000 yılında kuruldu.  

.Go meta arama motorudu. 1994 yılından beri aktiftir.

.Hakia sementik arama motoru. 1996 yılından beri aktif.

.Leapfish meta arama motorudur. Google, Wikipedia, Digg, wikiHow, Answers, Amazon ve Twitter aldığı sonuçları karıştırarak önümüze getiriyor. 2008 yılından beri aktif.

.Lycos en çok bilinen arama motorlarından biri. Birçok hizmet sunuyor. 1994 yılından beri aktif.

.Monster Crawler meta arama motoru 1999 yılında  Southern Illinois Universitesi öğrencileri tarafından kuruldu.

.Naver Güney Kore’de popüler arama motoru. Naver 1999 yılında Siemens eski çalışanları tarafından kuruldu.

.Omgili forum arama motoru.

.Open Directory (Dmoz) Açık dizin olark biliniyor. 1998 yılından beri aktif.

.Scrub The Web en eski arama motorlarından biri. Hala kendi indeksine sahip.1996 yılından beri aktif.

.Spezify flash tabanlı bir arama motoru.

.Stinky Teddy gerçek-zamanlı dedikodu arama motoru.

.Stumpedia arama motoru.

.Teoma arama motoru 2000 yılında kuruldu.

.WebCrawler meta arama motoru. 1994 yılından beri aktif.

.boardreader.com, Reddit, StumbleUpon gibi platformlarda bulunan verileri aramak için kurulmuş.

.contenko.com, En fazla ziyaretçiyi Hindistan, Brezilya ve Filipinler’den alıyor.

.infospace.com, kendi ağını oluşturabilmiş bir arama motoru ve dünya üzerinde yayın yapan sitelerdeki verileri kullanıcıyla buluşturuyor.

.goodsearch.com, Yahoo tarafından destekleniyor. Gelirinin yarısını vakıflara ve okullara bağışlıyor.

.alhea.com, İnternet üzerinden herhangi bir dosyayı indirirken otomatik olarak yüklenebilen, kullanıcılar tarafından pek hoş karşılanmayan ve kaldırılması için çabalanan bir arama motoru.

.mywebsearch.com

.excite.com

.dogpile.com

.webcrawler.com

.wolframalpha.com, bilimsel aramalara ve matematiksel işlemlere yer veren bu arama motoru ayrıntılı sonuçlarıyla dikkat çekiyor.

.ixquick.com, özelleştirilmiş sonuçlar vermemeyi taahhüt ediyor.

.startpage.com

.duckduckgo.com, 2008 yılından bu yana kullanılıyor. .search.aol.com, AOL, katma değerli servislerle ziyaretçilerine destek sağlıyor.

.Facebook, kullanıcıların site içinde arama yapmasını kolaylaştıracak dahili bir arama motoru üzerinde uzun süredir çalışıyor.

.Amazon.com’da alışveriş sitesi olmasına karşın aynı zamanda bir arama motoru olarak da değerlendiriliyor.

.Wikipedia, özellikle yazılı içerik açısından dünyanın en zengin Web sitelerinden biri.

.YouTube, birincil tanımı arama motoru olmasa da hali hazırda Dünya’nın en büyük ikinci arama motoru olarak tanımlanıyor.  

.Vimeo, YouTube gibi video odaklı içeriğe sahip bir web sitesi.

.SlideShare, iş dünyasıyla ilgili merak ettiğiniz birçok bilgiyi içerisinde barındırıyor.

.Creative Commons Search ile bulduğunuz halka açık ve özgür lisansa sahip görsel, ses, video gibi çoklu ortam dosyalarını istediğiniz gibi indirebilir ve kullanabiliyorsunuz.

Türk Arama Motorları

Türk arama motoru olarak piyasaya çıkan bazı projeler; sesini duyuramadı o nedenle de çoğu çöp siteye dönüştü veya kapanmak zorunda kaldı. Arama motoru geliştirmek yüksek bir bütçe gerektiriyor ve bunun da altından kalkmak zor oluyor. Gündeme gelen bazı Türk arama motorları şunlar:

geliyoo.com, biliver.com, vuhuv.com.tr, turtc.com, tuurka.com, arama.com, arabul.com, turkarama.com

Öte yandan, Turkcell, Türkiye’nin ilk kapsamlı arama motoru Yaani’yi duyurmuştu. Arama motoru, kullanıcılara diğer arama motorlarına rakip olacak düzeyde bir performans vaadediyor.