Akıllı Tekstil Sektöre Çare Olacak mı?

Günümüzde en çok konuşulan konuların başında gelen akıllı tekstiller, yavaş yavaş moda tasarımına yönelik uygulama alanlarında kullanılmaya başlandı. Akıllı ürünler tekstil sektörü açısından çok yeni bir alan olmasına rağmen, sektörün içerisinde bulunduğu ekonomik zor durumdan kurtarlması için bir umut olarak değerlendiriliyor.  

Tekstil sektörünün şuan içinde bulunduğu Uzakdoğu ürünleriyle rekabet edememe sıkıntısının, akıllı tekstillerin ülkemizde daha çok ve daha ileri seviyelerde üretilmesi sayesinde aşılabileceği öne sürülüyor.

Akıllı tekstillerin, gelecekte çok büyük bir potansiyele sahip olacağı ve tekstil sektörünün en önemli kısmını oluşturacağı da dilden dile dolaşıyor…

Geçmişi milattan birkaç bin yıl öncesine kadar dayanan tekstil ürünleri; giyim-kuşamın yanı sıra ev tekstil ürünlerinin kullanımının da yolunu açtı.  

Akıllı tekstilin öncüsü olarak görülen “teknik tekstilin” kullanım alanı, ziraattan, inşaata, her türlü taşıt ve taşıma aracından savunma sanayine, sağlık sektörüne kadar geniş bir alana yayıldı. Yapılan araştırmalara göre dünyada kullanılan elyafın yüzde 25'i teknik tekstil sektöründe kullanılıyor.

Gelecekte giyimle beraber başta sağlık, güvenlik, taşımacılık ve enformasyon alanları olmak üzere, başka alanlarda da kullanılacak olan akıllı tekstil ürünleri, “yüksek performanslı tekstiller” şeklinde tanımlanıyor.

Elektromanyetik dalgaları filtre eden kumaşlar, bacakları nemlendiren, besleyen ve selüliti önleyen bayan çorapları veya pantolonları, şifalı aloe-vera bitki özü salgılayan yatak takımları çok fonksiyonlu tekstil ürünlerine örnek olarak gösteriliyor.  

Ayrıca tam akıllı tekstiller olarak tanımlanan ürünler de dış etki değişikliğini algıladıktan sonra, değerlendirip ona göre farklı tepkiler gösteriyor. Bunlarda sensör ve uygulayıcılara ilaveten bir bilgi işlemci ve bunlara enerji sağlayan jeneratör bulunuyor.

İlk etapta, tıp alanı, bebekler, yaşlılar ve özürlüler gibi bakıma muhtaç kişilerle askeriye ve uzay yolcuları için önem taşıyacak olan akıllı giysiler, tekstil teknolojisi ve sentetik elyaflardaki gelişmelerle birlikte malzeme bilimi, tasarım, elektronik ve bilgisayar mühendisliği, tıp gibi disiplinler arası bir çalışma sonucu ortaya çıktığı belirtiliyor.

Teknoloji ve sermaye yoğun olan akıllı tekstilleri büyük oranda Kuzey Amerika, Batı Avrupa ve Japonya gibi gelişmiş ülkelerde üretilip tüketildiğini gösteren araştırmalar, önümüzdeki dönemlerde bu alana ilişkin firmalar arasında ortaklıklar, satın almalar ve işbirliklerinin beklendiğini ortaya koyuyor.

Teknolojik ilerlemeler sonucunda maliyetlerin düşmesiyle yakın bir gelecekte akıllı tekstil ürünlerinin günlük hayatta da kullanımının yaygınlaşması bekleniyor. Alandaki gelişmelere paralel ortaya çıkacak çok yönlü ürünlerin, bilgisayar fonksiyonelliği, veritoplama ve internete bağlanabilme performansına sahip ünüler olacağı tahmin ediliyor.

Akıllı tekstillerin Türk tekstil pazarındaki yerine ilişkin herhangi bir veri bulunmadığını söyleyen uzmanlar, bununla birlikte ülkemizde akıllı tekstil üretimi yapan az sayıda firma bulunduğunu belirtiyor.

Akıllı kumaşlar giyim dışında bir çok alanda kullanılıyor. Uyumak üzere olan sürücüleri uyandıran araba koltukları, kalp atışlarınızı dinleyen yatak çarşafları, oda sıcaklığına göre renk değiştiren dokumalar, ne kadar hızlı koştuğumuzu söyleyen ayakkabılar, koltukların koluna iliştirilen televizyon ve müzik seti kumandaları, kumaş piyanolar gibi ürünler giyim dışında kullanılan akıllı tekstillere örnek teşkil ediyor.

Akıllı ve renk değiştiriyor

Malzeme bilimi, tıp, kimya, biyoloji, bilgisayar, çeşitli mühendislik alanları ve tasarım gibi farklı dalların işbirliğinde üretilen akıllı tekstillerin önemli bir alanı olan renk değiştiren ürünler, estetik ve görsel özelliklerle zenginleştiriliyor. Akıllı malzemelerin bir türü olan termokromik boyaların tekstilde kullanımı giderek artıyor.

Moda alanında kullanılan akıllı tekstil, karanlıkta kendi ışığını yayan yeni bir kumaş çeşidi. Kostümlerinden, el çantalarına, perdelere ve giysilere kadar çok çeşitli alanlarda kullanılıyor.

Mikroteknoloji ve nanoteknoloji kullanılarak tekstil ve elektronik daha fazla birleştiriliyor. Çok küçük elektronik parçalar ve duyargalar (sensörler) görünmeyecek bir şekilde tekstil ürünlerine entegre ediliyor.

Doku mühendisliği alanında kullanılan akıllı tekstiller: insan vücudunun hasar görmüş kısımlarının onarılması amacıyla dokular geliştirmek için yaşayan hücrelerle tekstil menşeli biomateryalleri birlikte kullanabiliyor.

Bu arada, yapay zeka da tekstil sektörüne dahil edilerek,  yepyeni bir stil eğilimi yaratabilir. Bunun adına da “tahmini moda” denilebilir. Sistem, perakendecilerin kişiselleştirilmiş kıyafetler oluşturmalarına veya daha geniş moda trendlerini tahmin etmelerine yardımcı olabilir.  

Sümerbank basmaları da dijitalleşti

Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi “Bir Ulusu Giydirmek:1956-2000 Yılları Arası Sümerbank Desenleri” adlı sergi ile geçmişe nostaljik bir yolculuğun kapılarını araladı.

Sergide Sümerbank Halkapınar Basma Sanayii’nin 1956-2001 yılları arasında üretilmiş ve dijital ortama aktarılan 6 bin 600 kumaşı yer alıyor. Sergide 1930’lu yıllardan 2000’li yıllar başına kadar dünya kültür ve moda tarihi "Kuruluş Yılları", "Savaş Modası", "Amerika'dan Esen Moda Rüzgarı", "Modada Futurizm ve Her Yer Sümerbank", "Modada Doğaya Dönüş ve Sümerbank Olgunluk Yılları", "Özellestirme Dönemi Tüketim Yılları", "Küreselleşme ve Bireyselcilik" başlıklarıyla sanatseverlere tarihi bir yolculuk imkanı sunuyor.

Cumhuriyet dönemi sanayileşme hamlesinin temelini teşkil eden, 2000’li yıllardan itibaren üretimi durdurulan ve Bursa Merinos Tekstil ve Sanayi Müzesi tarafından koruma altına alınan Sümerbank’tan geriye kalan tekstil arşivi, özgün desenleri ile sergileniyor.

İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Moda Tekstil Tasarımı Bölümü tarafından dijital ortama aktarılarak hazırlanan proje sergi, 12 Şubat tarihine kadar Çağdaş Sanatlar Merkezi’nde ziyarete açık.

Sümerbank’ın Türkiye Dijital Tekstil Desen Arşivi’ne www.tudita.com adresinden ulaşılabiliyor.