“Su”yun Kuralları Yeniden Yazılıyor

“Geleceğin Petrolü” olarak değerlendirilen ve Türkiye’de Süleyman Demirel’in Başbakanlık yıllarından bu yana üzerinde yoğun çalışmalar yürütülen “Su” ile ilgili kurallar yeniden yazılıyor. Çok daha önceki dönemlerde Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’na şimdilerde ise Tarım ve Orman Bakanlığı'na bağlı olan Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) “Suyun Geleceği”ne ilişkin uluslar arası platformlarda ve yurt içinde olmak üzere çok sayıda toplantılar düzenlemişti. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne (KKTC) ve Suriye’ye su götürülmesine ilişkin projelerde de aktif rol oynayan DSİ’nin bu alana ilişkin yürüttüğü çalışmaları minnetle anmak gerekir diye düşünüyorum. DSİ’de Teknik Araştırma ve İçme suyu Dairesi Başkanlıkları’nda Şube Müdürlüğü ve Daire Başkan Yardımcılığı görevlerinde bulunan; Su Politikaları Derneği Başkanı,

İnşaat Mühendisi ve Su Politikaları Uzmanı Dursun Yıldız ile Meteoroloji ve Hidroloji Yüksek Mühendisi Hamza Özgüler’in ortaklaşa hazırladıkları “Yapay Zeka ve Su Yönetimi”Raporu Birleşmiş Milletler Teşkiletı’nın (BM-Uluslar arası Örgüt) “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri”ne ulaşabilmek için yapay zeka ve dijital teknolojilerin sağlayacağı faydaları ele alıyor. Oldukça detaylı bilgilerin yer aldığı bu raporda su sektöründeki yapay zeka destekli yeniliğin 2030 yılına kadar küresel ekonomiye 200 milyar Dolar değerinde katkı sağlayacağı tahminine yer veriliyor.

Dünyadaki su kaynaklarının yeterli düzeyde olmasına karşın; küresel ısınma ve yanlış kullanım sonucu bazı su kaynaklarının ve göllerin kuruması perspektifinde “Kıt Kaynak” olarak değerlendirilen suyun; raporda yer alan bilgilerde, yeni kaynakları geliştirme planlarına göre, yüzey suyu, yeraltı suyu ve yağmursuyu

potansiyellerinin birlikte ele alındığı aktarılıyor. Atıkların kaynağından ayrılması, geri kazanım uygulamaları ve döngüsel su kullanımı gibi yenilikçi çözümlere de yer verilen raporda, “Dijital su yönetiminde tasarım kullanım ve kontrol alanlarında benimsenecek akıllı yaklaşımlarla su yönetimi paradigmasında önemli bir değişim sağlanacaktır” bilgisine yer veriliyor.

Akıllı (Dijital) Kontrol

Su sektöründe “Akıllı (Dijital) Kontrol”; akıllı pompaları, vanaları, sensörleri ve aktüatörleri entegre etmeye ve optimize etmeye yardımcı olan ve her cihazın birbiriyle veya müşterinin akıllı telefonuyla “konuşmasını” sağlıyor. Kontrol aynı zamanda, bulut üzerinden erişilmesi ve paylaşılması için gerçek zamanlı bilgiler gönderen akıllı bilişim teknolojileri ile destekli veri odaklı modelleri ifade ediyor.

Raporda, dijital dönüşümün kontrollü ve bilinçli yapılması durumunda yapay zeka uygulamalarının; su yönetiminde toplumsal fayda ve doğal çevre hassasiyetlerinin bugünkünden daha fazla dikkate alınmasına katkı sağlayabileceğinin altı çiziliyor. 

Raporda şu konular yer alıyor: “Akıllı Şehirler, Akıllı Veri ve Su 4.0, Yapay Zeka Hakkında, Yapay Zekanın Sürdürülebilir Gelişmede Kullanılmasını Etkileyen Hususlar, Su İle İlgili Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri İçin Yapay Zeka Kullanımı, Su Altyapısının Kestirimci Yaklaşımla Bakımı, Su Talebini ve Tüketimini Tahmin Etme, Barajların ve Rezervuarlarının İzlenmesi, Su Kalitesinin İzlenmesi, Suya Bağlı Afetlerin İzlenmesi ve Öngörülmesi, Yapay Zeka Sistemleri Kullanımındaki Zorluklar ve Öneriler, Politika Önerileri”

Yapay Zeka Destekli Su Kaçağı Tespiti

Rapora göre, akıllı ve bağımsız çalışan sistemler kurmayı hedefleyen “Yapay Zeka Destekli Su Kaçağı Tespit Sistemleri Pazarı”nın önümüzdeki beş yıl boyunca her yıl yaklaşık yüzde 4,9 büyümesi öngörülüyor. 2019 yılında 500 milyon Dolar olan Pazar büyüklüğünün, 2024 yılında 660 milyon Dolar değerinde olması bekleniyor.

Raporda ayrıca, halen 2 trilyon Dolar değerinde olan “Yapay Zeka Küresel Pazar Büyüklüğü”nün 2030 yılına kadar küresel ekonomiye 16 trilyon Dolar katkıda bulunacağı tahmin ediliyor. Son pazar araştırmasında da, sadece ABD ve Kanada’da 2030 yılına kadar ‘Su Yönetimi’ için yapay zekaya 6,3 milyar Dolarlık yatırım yapılacağı öngörülüyor. Bunun en önemli nedeni de; yapay zeka optimizasyon araçlarının standartların karşılanmasına yardımcı olması, aynı zamanda verimliliği artırıyor ve işletme maliyetlerini düşürüyor olması.

Raporda, su sektöründeki yapay zeka destekli yeniliğin, 2030 yılına kadar küresel ekonomiye 200 milyar Dolar değerinde katkı sağlayacağı tahmin ediliyor.

Su Altyapısının Fiziki Durumu

Su Sektörü’ndeki yapay zekanın mevcut uygulamaları; Su Altyapısının Fiziki Durumunun Tahmini ve Bakımı, Su Talebi ve Tüketiminin Tahmini, Su Rezervuarlarının ve Barajların Sağlık ve Çevresel Etkilerinin İzlenmesi, Su Kalitesinin İzlenmesi ve Su İle İlgili Felaketlerin Öngörülmesi ve İzlenmesi konularını kapsıyor.

Bu uygulamalar, aynı zamanda BM’nin suyla ilgili oldukları bilinen 3, 6, 11 ve 15 no’lu Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ne ulaşılması çabalarına çeşitli düzeylerde katkı sağlıyor.

Akıllı Su Şehri

Akıllı su yönetimi ile hem su tasarrufu sağlanması, hem altyapısal sorunların azaltılması, hem de su kalitesinin izlenmesi mümkün. Gelecek dönemler için de su ve atıksu altyapılarının çok yönlü risk faktörlerine karşı daha güvenilir işletimi açısından yapay zeka uygulamaları yaygınlaştırılabilir Bu kapsamda operasyonel riskler, stratejik riskler, uyum riskleri, finansal riskler ve bu risklere karşı alınması gereken önlemler daha kolay tanımlanabilir.

Raporda, “Akıllı Su Şehri” oluşturmak için nedenler de şu şekilde sıralanıyor:

-İçme Suyu Arıtma Tesisleri, Terfi Merkezleri, Su İsale Hatları, Atıksu Arıtma Tesisleri, Laboratuvarlar,

-Enerji Analizörleri, Online Klor İzleme Sistemleri, DMA (District Meter Area-
Bölge Metrekare Alanı), Akıllı Sayaçlar, Dere,

-Taşkını Sistemleri, Yeraltısuları Bölgelerindeki Akıllı Sensörlerden Gerçek Zamanlı Veri Alınan Su Şebekesi; su arıtma sistemlerinin verimliliğini artıracak, bu sayede enerji ihtiyacını azaltacak tasarımlar geliştirilmesini sağlayabilir,

-Yeşil arıtma teknolojileri, mikroalg arıtımı gibi akıllı su yönetimi uygulamaları ile doğa bazlı çözümler getirilebilir.